رأی جدید در آمریکا برای هنرمندان در برابر هوش مصنوعی
هنر تولیدشده توسط هوش مصنوعی همه‌جا دیده می‌شود، اما قانونی بودن استفاده از داده‌های دارای کپی‌رایت بدون مجوز برای آموزش مدل‌های تصویرساز هوش مصنوعی، همچنان مورد بحث و تردید است. حالا، در چیزی که به‌نظر یک پیروزی برای هنرمندان می‌رسد، دفتر کپی‌رایت ایالات متحده در گزارشی اعلام کرده که دفاع "استفاده منصفانه" (fair use) شامل استفاده تجاری از آثار دارای کپی‌رایت برای آموزش هوش مصنوعی نمی‌شود.
اما آیا نظر این نهاد واقعاً تغییری ایجاد خواهد کرد؟ این موضوع پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت، مدیر دفتر کپی‌رایت، شیرا پرلموتر را از سمتش برکنار کرد، زیر سوال رفته است.
برکناری شیرا پرلموتر، مدیر دفتر کپی‌رایت توسط ترامپ اقدامی جسورانه و بی‌سابقه بوده که هیچ پایه قانونی ندارد. این اقدام تنها یک روز پس از آن انجام شد که او از تأیید درخواست ایلان ماسک برای استفاده گسترده از آثار دارای کپی‌رایت جهت آموزش مدل‌های هوش مصنوعی خودداری کرد.
در گزارش ۱۱۰ صفحه‌ای دفتر کپی‌رایت آمده است:
«استفاده‌های گوناگون از آثار دارای کپی‌رایت برای آموزش هوش مصنوعی ممکن است از نظر ماهیتی تحول‌آفرین باشند. اما اینکه آیا استفاده از آن‌ها منصفانه محسوب می‌شود یا نه، بستگی دارد به اینکه چه آثاری، از چه منبعی، با چه هدفی، و با چه محدودیت‌هایی در خروجی استفاده شده‌اند؛ همه این‌ها می‌توانند بازار آثار اصلی را تحت تأثیر قرار دهند.»
در ادامه آمده است که اگر مدلی صرفاً برای تحقیق و تحلیل استفاده شود، احتمال جایگزینی آن با آثار اصلی کمتر است.
اما اگر از حجم عظیمی از آثار دارای کپی‌رایت برای تولید محتوای تجاری استفاده شود، به‌ویژه در مواردی که این داده‌ها به‌طور غیرقانونی جمع‌آوری شده‌اند، چنین کاری خارج از حدود تعریف‌شده‌ی استفاده منصفانه است.
اگرچه این نسخه از گزارش هنوز نهایی نشده، اما دفتر کپی‌رایت اعلام کرده که انتظار نمی‌رود نسخه نهایی تفاوت چشمگیری داشته باشد.
در این گزارش تأکید شده که راه‌حل‌های عملی برای استفاده‌هایی که ممکن است در دسته استفاده منصفانه قرار نگیرند لازم است، و اشاره شده که توافق‌های صدور مجوز در برخی حوزه‌ها در حال شکل‌گیری هستند.
در بخشی از گزارش آمده:
«با توجه به رشد قابل‌توجه صدور مجوزهای داوطلبانه و عدم تمایل ذینفعان به تغییرات قانونی، دولت در حال حاضر نباید دخالت مستقیم داشته باشد. بلکه بازار مجوزدهی باید به رشد خود ادامه دهد و موفقیت‌های اولیه را به حوزه‌های بیشتری گسترش دهد.»
«در حوزه‌هایی که احتمال پر شدن شکاف‌ها پایین است، می‌توان از راهکارهایی مانند مجوزهای جمعی توسعه‌یافته (extended collective licensing) استفاده کرد تا از شکست بازار جلوگیری شود. به‌نظر ما، رهبری آمریکا در حوزه هوش مصنوعی زمانی بهتر حفظ می‌شود که هم از نوآوران این فناوری حمایت شود و هم از هنرمندانی که محتوایشان به آن نیرو می‌دهد.»
در پایان گزارش آمده که گزینه‌های مؤثر برای صدور مجوز می‌توانند تضمین کنند که نوآوری ادامه یابد، بدون آنکه حقوق مالکیت فکری نادیده گرفته شود. این فناوری‌های نوین باید به نفع نوآوران، خالقان محتوا و عموم مردم باشد.
با اینکه این گزارش فقط بیانگر نظر دفتر کپی‌رایت است و هنوز پیشنهادی برای قانون‌گذاری ارائه نشده، اما برخی فعالان حوزه حقوق هنری از نتیجه آن استقبال کرده‌اند.
لوئیزا یاروفسکی، هم‌بنیان‌گذار آکادمی فناوری هوش مصنوعی و حریم خصوصی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت:
«خبر بسیار خوبی برای خالقان محتوا و دارندگان کپی‌رایت است، به‌ویژه که نظر دفتر کپی‌رایت آمریکا احتمالاً بر پرونده‌های فعلی و آینده‌ی حقوقی در حوزه‌ی هوش مصنوعی تأثیر خواهد گذاشت.»
اما معلوم نیست این تأثیر تا چه زمانی باقی بماند. تنها یک روز پس از انتشار گزارش، دولت ترامپ شیرا پرلموتر را برکنار کرد. جو مورل، یکی از دموکرات‌های ارشد مجلس، مدعی شد این تصمیم بی‌ارتباط با گزارش نبوده و گفت:
«ترامپ کمتر از یک روز پس از آنکه او از تأیید تلاش ایلان ماسک برای استفاده از آثار دارای کپی‌رایت جهت آموزش مدل‌های هوش مصنوعی خودداری کرد، وارد عمل شد.»
